A. Hành trình tư vấn và quản trị nhân sự của tôi là trả lời một chuỗi câu hỏi. Một trong số đó là: Chúng ta nên phân quyền cho nhân viên, vậy nên phân những quyền gì? Hay nhân viên nên có những quyền gì cơ bản nhất? Ví dụ: "Phiền e chút. E có quy định phân quyền mẫu ko cho chị xin với. Quy định mỗi chức danh, cấp bậc được quyền ký duyệt, phê duyệt những gì ấy e."

Câu hỏi tưởng đơn giản nhưng không dễ trả lời. Sau nhiều thời gian đọc các loại mô tả công việc, bảng phân quyền, tôi thấy có công cụ sau sẽ giải quyết đc 1 phần câu hỏi. Đó chính là sử dụng ma trận phân quyền.

Đầu tiên, cơ bản, quyền của nhân viên được chia làm 2 nhóm:
- Quyền đề xuất (tham mưu)
- Quyền quyết định (toàn quyền hoặc một phần)

Tiếp theo, chúng ta dùng 5M để làm rõ hơn các quyền. 5M còn gọi là mô hình 5 nguồn lực. Mô hình này ứng dụng trong QTNS ở chỗ phân quyền. Tức chúng ta có thể phân quyền theo 5M. 5M bao gồm:
- Money - Tài chính (Tài lực)
- Merterial - Nguyên vật liệu đầu vào
- Machine - Máy móc công dụng cụ (Vật lực)
- Man - Nhân lực
- Method - Phương pháp triển khai công việc

Cuối cùng, khi xây quyền cho các bộ phận và vị trí, cùng với 5M, chúng ta còn phải căn cứ vào luật, cụ thể là luật lao động và các luật khác và hiến pháp.

Quyền của người lao động theo luật lao động, bao gồm năm nhóm quyền cơ bản sau đây:
- Quyền liên quan đến tuyển: Tự do lựa chọn việc làm, nơi làm việc.
- Quyền liên quan đến dạy: Tự do lựa chọn nghề nghiệp, học nghề, nâng cao trình độ.
- Quyền liên quan đến dùng:
+ Không bị phân biệt đối xử, cưỡng bức lao động, quấy rối tình dục tại nơi làm việc
+ Từ chối làm việc nếu có nguy cơ rõ ràng đe dọa trực tiếp đến tính mạng, sức khỏe trong quá trình thực hiện công việc;
- Quyền liên quan đế giữ: Hưởng lương phù hợp với trình độ, kỹ năng nghề trên cơ sở thỏa thuận với người sử dụng lao động; được bảo hộ lao động, làm việc trong điều kiện bảo đảm về an toàn, vệ sinh lao động; nghỉ theo chế độ, nghỉ hằng năm có hưởng lương và được hưởng phúc lợi tập thể;
- Quyền liên quan đến thải:
+ Thành lập, gia nhập, hoạt động trong tổ chức đại diện người lao động, tổ chức nghề nghiệp và tổ chức khác theo quy định của pháp luật; yêu cầu và tham gia đối thoại, thực hiện quy chế dân chủ, thương lượng tập thể với người sử dụng lao động và được tham vấn tại nơi làm việc để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của mình; tham gia quản lý theo nội quy của người sử dụng lao động;
+ Đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động;
+ Đình công (theo quy định của luật)
+ Các quyền khác theo quy định của pháp luật.
Theo khoản 1 Điều 5 Bộ luật Lao động 2019

Chú ý: Các quyền trong luật lao động thường liên quan đến M5 - Method.

B. Quay trở lại với chủ đề: 5M và ứng dụng trong Quản trị nhân sự. Ứng dụng 5M được dùng như sau:
1. Ứng dụng của 5M sẽ được thể hiện rõ khi chúng ta tiến hành phân quyền cho các bộ phận và vị trí bằng ma trận phân quyền. Ví dụ như bảng phân quyền theo 5M dưới đây:

2. Sau đó 5M sẽ được vết vào mô tả công việc:
Chi tiết: https://blognhansu.net.vn/2023/01/29/cong-viec-mo-ta-cong-viec-jd-cua-truong-phong-la-gi/

Ví dụ như quyền của nhân viên:
1 Quyền đề xuất
+ Money - Tài chính: Đề xuất/ tham mưu về chi phí
+ Man - Con người: Đề xuất/ tham mưu sử dụng con người trong công ty
+ Machine - Máy móc: Đề xuất/ tham mưu sử dụng máy móc, dụng cụ trong công ty
+ Material - Nguyên vật liệu: Đề xuất/ tham mưu sử dụng nguyên vật liệu trong công ty
+ Method - Cách thức triển khai công việc: Đề xuất/ tham mưu cách thức triển khai công việc
2 Quyền quyết định
+ Machine - Máy móc: Quyết định sử dụng máy móc, dụng cụ được phân bổ
+ Material - Nguyên vật liệu: Quyết định sử dụng nguyên vật liệu được phân bổ theo hạn mức
+ Method - Cách thức triển khai công việc: Quyết định một phần cách thức triển khai công việc

3. 5M ở trên còn ứng dụng trong xây dựng quy trình. Vui lòng xem bài: https://blognhansu.net.vn/2021/02/09/5-buoc-de-xay-dung-mot-quy-trinh-van-hanh-tieu-chuan/

Ngoài ra chúng ta có thể tham khảo thêm bài 6M: https://blognhansu.net.vn/2017/02/20/benh-6m-cua-doanh-nghiep-va-he-thong-quan-tri-nhan-su/

Nguyễn Hùng Cường (kinhcan24)
Tư vấn xây dựng Hệ thống Quản trị Nhân sự bài bản