Năng suất lao động là khái niệm không còn xa lạ trong đời sống kinh tế. Không chỉ ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất của doanh nghiệp, năng suất còn liên quan trực tiếp đến mức lương của người lao động. Vậy năng suất lao động là gì? Và pháp luật có những quy định như thế nào về việc trả lương dựa trên năng suất lao động? Cùng Blognhansu tìm hiểu nhé.
Năng suất lao động là gì?
Năng suất lao động là giá trị hàng hóa và dịch vụ được sản xuất trong một khoảng thời gian, chia cho số giờ lao động được sử dụng. Hiểu đơn giản, năng suất lao động đo lường sản lượng trên mỗi đơn vị lao động.
Năng suất lao động cá nhân là khả năng sản xuất của mỗi cá nhân, được tính bằng tỉ lệ số lượng sản phẩm (hoặc sản phẩm quy đổi) với thời gian hoàn thành số sản phẩm đó. Đây được coi là thước đo hiệu quả lao động, có vai trò quan trọng trong quá trình sản xuất.
Vậy năng suất lao động được đo lường bằng sản lượng của người lao động trong một đơn vị thời gian. Công thức tính năng suất lao động như sau:
Năng suất lao động = Giá trị hàng hóa, dịch vụ được sản xuất / Giờ nhân lực đầu vào
Trong đó:
- Giá trị hàng hóa, dịch vụ được sản xuất là chi phí đầu ra của sản phẩm lao động, được tính bằng cách lấy số lượng tổng sản phẩm làm được trong thời gian đó nhân với đơn giá thành phẩm.
- Giờ nhân lực đầu vào là tổng thời gian để sản xuất ra giá trị hàng hóa tương đương.
Năng suất lao động ảnh hưởng như thế nào tới lương của người lao động?
Căn cứ theo khoản 3 Điều 91 Bộ Luật Lao động 2019 có quy định mức lương tối thiểu như sau: “Mức lương tối thiểu được điều chỉnh dựa trên mức sống tối thiểu của người lao động và gia đình họ; tương quan giữa mức lương tối thiểu và mức lương trên thị trường; chỉ số giá tiêu dùng, tốc độ tăng trưởng kinh tế; quan hệ cung, cầu lao động; việc làm và thất nghiệp; năng suất lao động; khả năng chi trả của doanh nghiệp.”
Bên cạnh đó, tại khoản 1 Điều 95 Bộ Luật Lao động 2019 cũng quy định: “Người sử dụng lao động trả lương cho người lao động căn cứ vào tiền lương đã thỏa thuận, năng suất lao động và chất lượng thực hiện công việc.”
Như vậy, năng suất lao động ảnh hưởng trực tiếp đến mức lương của người lao động. Khi năng suất lao động tăng thì sản lượng và lợi nhuận của doanh nghiệp cũng tăng. Từ đó, doanh nghiệp có xu hướng nâng mức lương để khuyến khích hiệu quả làm việc.
Sự gia tăng năng suất lao động cũng ảnh hưởng đến mức lương thông qua thị trường lao động. Với năng suất cao hơn, giá trị của người lao động đối với doanh nghiệp tăng lên, giúp họ có khả năng thương lượng mức lương tốt.
Do đó, nâng cao năng suất lao động là yếu tố quan trọng để người lao động có được mức lương tương xứng với công sức bỏ ra.
Quy định về lương thưởng theo năng suất mới nhất
1. Quy định trả lương theo năng suất lao động
Điều 95 Luật Lao động 2019 có quy định về hình thức trả lương, cụ thể như sau:
“1. Người sử dụng lao động trả lương cho người lao động căn cứ vào tiền lương đã thỏa thuận, năng suất lao động và chất lượng thực hiện công việc.
2. Tiền lương ghi trong hợp đồng lao động và tiền lương trả cho người lao động bằng tiền Đồng Việt Nam, trường hợp người lao động là người nước ngoài tại Việt Nam thì có thể bằng ngoại tệ.
3. Mỗi lần trả lương, người sử dụng lao động phải thông báo bảng kê trả lương cho người lao động, trong đó ghi rõ tiền lương, tiền lương làm thêm giờ, tiền lương làm việc vào ban đêm, nội dung và số tiền bị khấu trừ (nếu có).”
2. Quy định về thưởng theo năng suất lao động
Điều 104 Bộ Luật Lao động 2019 có quy định cụ thể về khoản thưởng như sau:
“1. Thưởng là số tiền hoặc tài sản hoặc bằng các hình thức khác mà người sử dụng lao động thưởng cho người lao động căn cứ vào kết quả sản xuất, kinh doanh, mức độ hoàn thành công việc của người lao động.
1.2. Quy chế thưởng do người sử dụng lao động quyết định và công bố công khai tại nơi làm việc.”
Hiện tại, pháp luật không yêu cầu người sử dụng lao động phải cấp các khoản thưởng, bao gồm thưởng năng suất cho người lao động. Quyết định về việc thưởng năng suất hoàn toàn sẽ phụ thuộc vào thỏa thuận giữa người sử dụng lao động và người lao động.
Bên cạnh đó, việc thưởng năng suất cũng được căn cứ theo các văn bản, quy chế và quy định nội bộ của doanh nghiệp.
Lời kết
Năng suất lao động là yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của doanh nghiệp và mức sống của người lao động. Việc liên kết chặt chẽ giữa mức lương và năng suất lao động sẽ tạo động lực làm việc, cũng như, góp phần thúc đẩy nền kinh tế phát triển bền vững.
