Hôm qua được anh đồng nghiệp tag tôi vào một bài note nói về ảo tưởng của những người bạn trẻ của một tài khoản facebook tên là Nguyễn Ngọc Long Blackmoon. Thời điểm tag là gần nửa đêm. Lúc đó trời khá sáng. Nửa đêm mà trời sáng là điều lạ. Nhìn lên bầu trời, không phải là một màu đen với đầy sao mà là một màu trắng nhờ nhờ. Mở bài viết ra, tôi đọc lướt một lần và tự dưng tôi nhớ đến bài viết: Những vấn đề về tuyển dụng nhân sự của các công ty Công nghệ Thông tin lớn.

Thú thực là tôi không để ý nhiều đến bài viết. Vì nó cũng chỉ là những bài viết bình thường không đọng lại trong tâm trí tôi lắm. Có lẽ tôi thích những bài có thiên hướng xây dựng, hướng dẫn, hoặc triết lý. Cho đến sáng nay, sau khi đi thi môn học bổ sung Quản trị tác nghiệp thương mại xong, tôi về nhà, mở máy lên và đọc kỹ lại bài viết của Ngọc Long.

Càng đọc, tôi nghĩ mình cũng nên có một chút nhận xét gì đó. Trước hết mời cả nhà cùng đọc bài note để cảm nhận:

"Ngồi tranh luận với một người bạn về "văn hoá tuyển dụng", mình rút ra được mấy việc thế này trong việc quản trị nhân sự ở doanh nghiệp.

Rất nhiều bạn trẻ đang bị quá ảo tưởng vào bản thân. Mà ảo tưởng này sẽ thường có ở những người giỏi. Giỏi thật sự chứ không đề cập tới những kẻ tự sướng, tự cho rằng mình giỏi chứ không phải thứ cóc ổi mía ghim nhé. Những bạn này hay tự huyễn hoặc bản thân và xa rời thực tế.

Huyễn hoặc 1: tao giỏi vầy mà không nhận tao vào làm thì tụi mày tiêu rồi.

Sự thật: nếu bạn giỏi đến mức đó thì người ta phải đi săn đón bạn rồi, chứ bạn đâu cần phải nộp CV xin việc?

Huyễn hoặc 2: tao giỏi thế này, tao mà nghỉ là chúng mày tiêu rồi.

Thực tế: nhân viên này nghỉ thì có nhân viên khác lên thay. Trưởng phòng, giám đốc hay tổng giám đốc nghỉ cũng có người thay thế. Tổng thống bị scandal xin từ chức thì cũng có ngay tổng thống khác nên thay. Đừng nghĩ mình là số 1 và không có mình thì doanh nghiệp sẽ lên đường.

Huyễn hoặc 3: tao mà nghỉ thì tụi mày tiêu vì cả cái công ty này nó quý tao, nó sẽ quay lưng lại với mày, công ty sẽ chết sớm thôi.

Thực tế: chẳng ai nghỉ theo bạn cả. Họ có cuộc sống của họ và phải lo cho bản thân họ trước. Và ngay cả trong trường hợp đó cũng cần hiểu rằng họ không nghỉ không có nghĩa là họ ngu dốt, hoặc phản bội tình cảm với bạn.

Huyễn hoặc 4: tao phải cố gắng hết sức để tỏ ra lịch sự khi viết CV cho mày thế mà mày lại bất lịch sự với tao, đã vậy tao đi bôi xấu mày cho bõ ghét, chẳng ai thèm gửi CV cho mày nữa.

Thực tế: số người thất nghiệp trong xã hội luôn là một bài toán nhức đầu và chưa bao giờ được giải quyết rốt ráo. Có những người mà họ chỉ cần có được một việc làm, chiến đấu bằng mọi giá để có được một việc làm. Ngẫm xem, họ có quan tâm đến lời tố của bạn không? Mà nếu thực bản thân bạn đang cố tỏ ra lịch sự để "câu việc" rồi khi không đạt mục đích lại đi nói xấu, vậy thì người khôn ngoan họ sẽ nghe ai?

Huyễn hoặc 5: tao mà nghỉ thì chúng mày chết với tao. Tao sẽ đi khắp nơi để nói xấu chúng mày. Chúng mày làm ăn phi pháp ở điểm A, lươn lẹo ở điểm B, xấu xa ở điểm C. Chúng mày sắp tiêu rồi.

Thực tế: đã làm ăn, đã kinh doanh thì 100% phi pháp. Làm gì có doanh nghiệp nào dám vỗ ngực rằng không làm gì phạm pháp? Nhất là với thiên la địa võng luật lệ ở Việt Nam. Truy cứu tới cùng thì doanh nghiệp nào cũng dính! Cho nên những "tiết lộ" động trời của bạn chỉ khiến doanh nghiệp mới hoảng sợ và ghê tởm con người bạn mà thôi. Nhẹ thì họ đề phòng, nặng thì họ tìm cách đá bạn đi ngay cho nóng. Chớ mai mốt bạn bổn cũ soạn lại thì ai là người gánh chịu?

Huyễn hoặc cuối cùng và huyễn hoặc lớn nhất: tao sẽ làm mọi cách để mày phải bị ảnh hưởng, sụp đổ hay phá sản.

Thực tế: bạn đang quá rảnh nên mới nghĩ ra được những điều như vậy. Không ai trên đời có thể có thành công bằng cách dành mọi thời gian công sức vào việc đi hãm hại người khác cả. Cuộc sống này cạnh tranh nhiều tới mức nếu chỉ dừng lại một phút, bạn đã có thể bị một lực lượng đông đảo ào ạt vượt qua, trèo lên đầu lên cổ. Thế thì dựa vào đâu để bạn cho rằng mình có thể ngồi một chỗ để tìm cách trả thù? Trong "cuộc thánh chiến" này, kẻ bị thất bại và nhận hậu quả lớn nhất chỉ có thể là bản thân bạn thôi.

NÓI THÊM: Nhận định này đúc kết từ 12 năm làm việc của mình ở cả vị trí một nhân viên thường, đến những vị trí cao cấp hơn như trưởng phòng, giám đốc; từ góc nhìn của cả người đi xin việc lẫn người tuyển dụng; từ cả ở vị trí người lao động lẫn người đứng đầu doanh nghiệp - tổng giám đốc; từ vị trí người "đàng trong" những cuộc "nổi dậy" của doanh nghiệp lẫn người "đàng ngoài" khi phải giải quyết hậu quả những việc thế này. Nhưng hiện tại, mình chỉ đứng ở vai trò người thứ 3 quan sát, không đại diện cho doanh nghiệp, cũng chẳng cất lên tiếng nói cho người lao động nên ai thấy đúng thì nghe, thấy sai thì bỏ, mình sẽ không tranh cãi đúng sai thêm đâu ạ, hjhj."

Nguyễn Ngọc Long Blackmoon

Nhận xét: Ấn tượng tiếp theo của tôi có lẽ nằm ở chữ "hj hj". Đọc đoạn cuối, tôi thấy tác giả giới thiệu rất hoành tráng: đúc kết từ 12 năm làm việc .... những tưởng nếu đã có 12 năm làm việc thì con người ta sẽ nghiêm túc. Hơn nữa lại là người tuyển dụng thì các ngôn từ viết ra nên cẩn thận. Vậy mà tác giả lôi ngay điệu cười "hj hj" ra. 2 chữ này làm sự tôn trọng của tôi với tác giả giảm đi đáng kể. Tôi đã từng khuyên rất nhiều bạn sinh viên, có lẽ con số lên đến hàng nghìn rằng khi các bạn đi làm thì vui lòng để hết những ngôn ngữ teen ở lại. Không nên hj hj, không nên kí hiệu, không nên dùng thuật ngữ teen, không nên dùng nick, ... không nên nhiều lắm. Vì đơn giản khi bạn đi làm, thì đó là lúc bạn sẽ phải tiếp xúc với nhiều loại người. Có thể đồng nghiệp của bạn, sếp của bạn đáng tuổi cha chú bạn. Bạn viết vậy là không tôn trọng họ. Có thể bị họ ghét.

Với con số 12 năm kinh nghiệm, tôi đoán chắc tác giả khoảng 78, 79 vì thực tế tôi cũng chỉ có 6 năm kinh nghiệm cho đến lúc viết bài này. Tầm tuổi đó mà "hj hj" thì đúng là bất ngờ và đặc biệt. Tôi có một câu bạn sinh năm 85, hiện đang làm giám đốc 1 công ty. Trước cậu ta dùng ngôn ngữ viết bình thường. Tự dưng một dạo trong quá khứ trở về đây cậu ta dùng "hj hj" để trao đổi qua mail, nhắn tin với mọi người. Tôi không biết tại sao nhưng có vẻ cậu ý chơi với trẻ con nhiều quá nên chắc bị nhiễm tính. Chắc tác giả cũng vậy. Theo ngôn ngữ giới trẻ hiện nay, thì tình trạng này gọi là "đú".

Tìm hiểu kỹ hơn nữa, hóa ra tác giả mới sinh năm 83. 83 mà có 12 năm kinh nghiệm thì chắc đi làm từ thời mới tốt nghiệp cấp 3. Khi mới tốt nghiệp cấp 3, rồi đại học, tôi cũng làm thêm cái này cái nọ để trải nghiệm và giết thời gian. Khoảng thời gian đó tôi tự nhận là khoảng thời gian học tập. Vì thế thời gian tôi thực sự làm việc là lúc tôi tốt nghiệp đại học. Không biết tác giả có học đại học không ? Con số 12 năm so với con số 6 năm thì quả là nặng. Nhưng 12 năm mà gắn với chữ "hj hj" thì tôi nghĩ chắc bị giảm đi còn khoảng 4 năm kinh nghiệm làm việc.

Tôi tiếp tục nghĩ, và nhận ra rằng: những huyễn hoặc trên hình như là của tác giả. Bản thân tôi thì tôi dường như không nghĩ thế trước kia và bây giờ cũng vậy. À mà hình như tôi cũng có 1 trong số các huyễn hoặc trên. Tôi nhớ cái lần tôi chuyển công ty, vì sợ công ty không có người thay thế, vì sợ việc nó không trôi chảy, tôi đã phải rất kỳ công để bàn giao lại công việc cho công ty. Chắc tôi cũng huyễn hoặc mình rằng mình đi mọi thứ sẽ sụp đổ hết.

Về những đúc kết về những huyễn hoặc trên, tôi theo trải nghiệm riêng đoán tác giả đúc kết trong lĩnh vực công nghệ thông tin hoặc marketing online. 2 lĩnh vực này đòi hỏi kiến thức về kỹ thuật. Mà để có kỹ thuật và làm được việc đúng là không dễ.

Chốt cuối cùng để tôi tiếp tục đi ôn thi đó là: tôi ủng hộ quan điểm của tác giả khi có ý muốn nói người trẻ không nên tự huyễn hoặc mình quá. Tôi đồng ý và thấy chỉ vì cái note được share và like nhiều quá mà tác giả cũng đang tự huyễn hoặc mình về bài viết và độ nổi tiếng. Cơ bản thì tác giả cũng vẫn chỉ là người trẻ.

Tôi thích kiểu bài viết như thế này : Nỗi khổ chung của người làm tuyển dụng khi tuyển fresher (sinh viên mới ra trường). Nó hữu ích cho các bạn trẻ hơn vì vọc được.