Lương luôn là chủ đề mà nhiều người quan tâm khi tham gia vào thị trường việc làm. Phụ thuộc vào quy mô công ty, vị trí công việc hay đặc thù ngành nghề mà sẽ có những hình thức trả lương khác nhau. Trong bài viết hôm nay, cùng Blognhansu tìm hiểu 5 hình thức trả lương phổ biến nhất hiện nay nhé!
1. Một số quy định của pháp luật về hình thức trả lương cho người đi làm
Trước khi tìm hiểu về các hình thức trả lương, chúng ta cần hiểu rõ về quy định pháp lý liên quan đến mức lương tối thiểu được điều chỉnh hàng năm. Bên cạnh mức lương tối thiểu, người lao động còn có thể được hưởng tiền thưởng, phụ cấp và các lợi ích khác.
Trong một số trường hợp, người sử dụng lao động còn phải đóng bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội hay bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động. Căn cứ theo Điều 94, Bộ luật lao động 2012, người sử dụng lao động có nghĩa vụ sau đây:
“Điều 94. Hình thức trả lương
1. Người sử dụng lao động có quyền lựa chọn hình thức trả lương theo thời gian, sản phẩm hoặc khoán. Hình thức trả lương đã chọn phải được duy trì trong một thời gian nhất định; trường hợp thay đổi hình thức trả lương, thì người sử dụng lao động phải thông báo cho người lao động biết trước ít nhất 10 ngày.
2. Lương được trả bằng tiền mặt hoặc trả qua tài khoản cá nhân của người lao động được mở tại ngân hàng. Trường hợp trả qua tài khoản ngân hàng, thì người sử dụng lao động phải thỏa thuận với người lao động về các loại phí liên quan đến việc mở, duy trì tài khoản.”
Và theo Điều 96, Bộ luật lao động 2012 quy định:
“Điều 96. Nguyên tắc trả lương
Người lao động được trả lương trực tiếp, đầy đủ và đúng thời hạn.
Trường hợp đặc biệt không thể trả lương đúng thời hạn thì không được chậm quá 01 tháng và người sử dụng lao động phải trả thêm cho người lao động một khoản tiền ít nhất bằng lãi suất huy động tiền gửi do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam công bố tại thời điểm trả lương.”
2. Điểm danh 5 hình thức trả lương phổ biến tại Việt Nam
2.1 Trả lương theo giờ
Trả lương dựa theo số giờ làm việc là một trong những hình thức trả lương phổ biến nhất. Cách thức này phù hợp với những công việc mà lượng thời gian làm việc là yếu tố chính quyết định sản lượng hay năng suất của nhân viên. Vì vậy, nó thường được sử dụng trong các công việc sản xuất, xây dựng và dịch vụ đòi hỏi lao động thủ công.
Tiền lương theo giờ thường sẽ cố định và không thay đổi dựa trên hiệu suất của nhân viên. Người sử dụng lao động phải tuân thủ các quy định về mức lương tối thiểu do chính phủ quy định.
Ngoài tiền lương theo giờ, nhân viên có thể được hưởng tiền làm thêm giờ nếu họ làm việc nhiều hơn số giờ tối đa mỗi tuần theo quy định của pháp luật.
2.2 Trả lương theo hoa hồng
Trả lương theo hoa hồng là hình thức trả lương phổ biến của các ngành bán lẻ. Tiền hoa hồng là một tỷ lệ phần trăm doanh thu bán hàng do chính nhân viên tạo ra. Phương pháp này thường được áp dụng cho các ngành như bảo hiểm, bán lẻ hay bất động sản.
Ưu điểm của hình thức trả lương này là khuyến khích nhân viên làm việc và tạo ra doanh thu cho doanh nghiệp. Những nhân viên được trả lương theo hoa hồng sẽ chăm chỉ hơn để chốt các giao dịch và tạo ra doanh thu. Tuy vậy, phương pháp này cũng dễ tạo ra môi trường cạnh tranh và có thể dẫn đến căng thẳng, xung đột.
Để phương pháp trả lương theo hoa hồng hiệu quả, người sử dụng lao động cần thiết lập các hướng dẫn rõ ràng về việc trả tiền hoa hồng và đảm bảo công bằng, minh bạch. Họ cũng phải cung cấp đào tạo và hỗ trợ để nhân viên hoàn thành mục tiêu.
2.3 Trả lương theo doanh thu
Cũng được ứng dụng nhiều trong các ngành định hướng bán hàng, trả lương theo doanh thu là nhân viên nhận được một tỷ lệ phần trăm trên tổng doanh thu do công ty tạo ra. Cách thức này sẽ phù hợp với những công việc mà sự đóng góp của nhân viên vào doanh thu là đáng kể, như phát triển kinh doanh hay bán hàng.
Ưu điểm của phương pháp này là gắn kết lợi ích của nhân viên với lợi ích của công ty bởi vì nhân viên được khuyến khích tạo nên nhiều doanh thu hơn. Tuy nhiên, trả lương theo doanh thu cũng có thể tạo ra căng thẳng giữa các nhân viên nếu doanh thu của một người tạo ra cao hơn đáng kể so với những người khác.
2.4 Trả lương theo sản phẩm và dịch vụ
Trả lương dựa trên các sản phẩm hoặc dịch vụ cũng là một hình thức trả lương thường thấy trong doanh nghiệp. Cách thức này phù hợp với những công việc mà năng suất của nhân viên được đo lường bằng số lượng công việc họ hoàn thành. Ví dụ: người bán hàng được trả tiền theo số lượng sản phẩm họ bán, chuyên gia tư vấn được trả tiền dựa theo dịch vụ họ cung cấp.
Mức lương cho phương pháp này thường dựa trên một tỷ lệ phần trăm doanh thu được tạo ra bởi công việc của nhân viên. Tuy nhiên, doanh nghiệp phải cẩn thận khi sử dụng phương pháp này, vì có thể dẫn đến các vấn đề tiềm ẩn như nhân viên bị trả lương thấp cho công việc của họ. Người sử dụng lao động phải đảm bảo tỷ lệ phần trăm nhận được là công bằng.
2.5 Trả lương khoán
Trả lương khoán hay còn được gọi là trả lương dựa trên vốn chủ sở hữu. Phương pháp trả lương này thường được sử dụng ở các công ty khởi nghiệp hay đang ở giai đoạn đầu. Theo hình thức trả lương khoán, nhân viên nhận được một tỷ lệ phần trăm vốn chủ sở hữu của công ty hoặc quyền chọn cổ phiếu.
Do đó, phương pháp này sẽ phù hợp với những công việc mà sự đóng góp của nhân viên vào thành công của công ty là đáng kể, chẳng hạn như lãnh đạo hay kỹ thuật chủ chốt.
Ưu điểm của hình thức trả lương khoán là gắn kết lợi ích của nhân viên và lợi ích của công ty bởi vì nhân viên được khuyến khích làm việc vì sự thành công lâu dài của tổ chức. Nhưng phương pháp này cũng có thể gây rủi ro cho người lao động vì giá trị của vốn chủ sở hữu hay quyền chọn cổ phiếu sẽ dao động dựa trên kết quả hoạt động của công ty.
Người sử dụng lao động phải đưa ra các hướng dẫn rõ ràng về tiền lương sao cho công bằng và minh bạch theo pháp luật. Họ cũng phải cung cấp đào tạo và hỗ trợ để giúp nhân viên hiểu được những rủi ro và lợi ích của phương pháp này.
Bên cạnh đó, người sử dụng lao động nên xem xét các tác động về thuế của hình thức dựa trên vốn chủ sở hữu. Đồng thời, đảm bảo rằng nhân viên nhận được lời khuyên về thuế phù hợp.
Một số công ty lựa chọn hình thức trả lương khoán theo thời gian, chất lượng và khối lượng công việc. Khái niệm này được pháp luật quy định rõ ràng và cụ thể ở điểm c Khoản 1 Điều 54 Nghị định 145/2020/NĐ-CP:
“c) Tiền lương khoán được trả cho người lao động hưởng lương khoán, căn cứ vào khối lượng, chất lượng công việc và thời gian phải hoàn thành.
2. Tiền lương của người lao động theo các hình thức trả lương quy định tại khoản 1 Điều này được trả bằng tiền mặt hoặc trả qua tài khoản cá nhân của người lao động được mở tại ngân hàng. Người sử dụng lao động phải trả các loại phí liên quan đến việc mở tài khoản và chuyển tiền lương khi chọn trả lương qua tài khoản cá nhân của người lao động.”
Lời kết,
Blognhansu đã cùng bạn tìm hiểu về các hình thức trả lương phổ biến hiện nay. Mong rằng những thông tin này sẽ giúp bạn có thêm những thông tin về lương và phúc lợi cơ bản. Hẹn gặp lại trong những bài viết tiếp theo.
