Chiến lược QTNS “từ thiện không quạu” cho công ty mới và nhỏ không thành công

Những dòng đầu tiên của năm 2023, tôi dành để thành thật xin lỗi các chuyên gia QTNS khi bảo họ sai với lời khuyên "con người đi trước công việc theo sau" trong bối cảnh công ty siêu nhỏ. Tôi đã kiểm chứng nỗi đau. Họ nói đúng. Hãy tuyển chọn thật kỹ những người cùng hệ giá trị.

Tại sao tôi lại có dòng xin lỗi này? Rõ ràng là vì tôi sai. Tôi chưa đủ trải nghiệm. Và giờ tôi trải nghiệm rồi. Xin kể cả nhà nghe.

Trong bài viết "Công ty 1 năm tuổi có nên xây dựng hệ thống Quản trị nhân sự bài bản không?", tôi có viết:

"Thực tế tôi đã duy trì được công ty trong 3 năm. Dưới đây là quan điểm cũng như chiến lược nhân sự tôi áp dụng theo các giai đoạn công ty và kết quả:
- 1. Mới mở: Phù hợp - Tuyển dụng chậm - Sa thải nhanh. Kết quả: Công ty một mình tao, tự làm tự ăn.
- 2. Được 1 năm: Phù hợp - Có người - Đào tạo - Sa thải nhanh. Kết quả: Công ty 2 - 3 anh em, còn lại rụng hết luôn.
- 3. Được 2 năm: Có người - Từ thiện - Không quạu - Phù hợp - Đào tạo - Sa thải nhanh. Kết quả: Công ty 2 - 3 anh em, còn lại vào một tí, ngồi lâu một chút rồi rụng. Lúc ấy:
+ Sếp: Đang chạy ăn sấp mặt nuôi thân và quân. Thời gian nào mà đào tạo? Chả lẽ đào tạo vào tối hay chủ nhật? Lúc ý lại có người bảo công ty bóc lột.
+ Tuyển dụng: Có người làm là mừng rồi. Họ ở lại lâu lâu một chút còn mừng hơn. Lấy đâu ra thứ xa xỉ là người phù hợp.
+ Nhân viên: Ít người được đào tạo chuyên nghiệp để hiểu vào công ty cần làm việc ra kết quả mà họ chỉ nghĩ vào công ty là công ty phải trả tiền. Đến lúc giao việc thì đòi hỏi phải đào tạo. Đào tạo xong, thấy áp lực thì xin nghỉ. Công ty mất đống tiền nhưng không thu đc gì. Cuối cùng quay lại ý 1.
- 4. Được 3 năm: Từ thiện - Không quạu - Tuyển đủ - Đào tạo nhiều - Sa thải khi không đạt hiệu suất - Phù hợp. Kết quả: Đang chờ năm 4 xem thế nào!"

Và những ngày đầu năm mới này, tôi đã có kết quả của mục 4: Toang. Cụ thể:
+ Sếp: Vẫn chạy ăn sấp mặt nuôi thân và quân. Thời gian đào tạo không có. Lúc rảnh thì đào tạo và đào tạo trong giờ. Đào tạo ngoài giờ sẽ có người bảo bóc lột.
+ Lương: Tăng lương lên 30% tạo ra mức lương hơn so với trung bình thị trường.
+ Tuyển dụng: Việc tuyển người dễ hơn do mức lương tăng. Để nhanh đắp đầy định biên, việc tuyển dụng lúc đầu không kỹ. Ứng viên không đạt kỳ vọng cũng vẫn tuyển.
+ Dùng: Nhân viên trong thời điểm này cũng tương tự năm 2. Tức là ít người được đào tạo chuyên nghiệp để hiểu vào công ty cần làm việc ra kết quả mà họ chỉ nghĩ vào công ty là công ty phải trả tiền. Đến lúc giao việc thì đòi hỏi phải đào tạo. Do sợ nhân viên nghỉ việc nên sếp không ép việc. Sếp đau đầu nghĩ cách tạo động lực cho nhân viên mà không được tạo sức ép. Công ty mất đống tiền nhưng không thu được gì.
+ Giữ: Nhân viên đã chịu ở lại lâu do lương cao hơn thị trường, sếp không ép việc. Tuy nhiên do tuyển vào không kỹ, đa phần nhân viên có suy nghĩ và giá trị khác công ty, sếp không ép việc, người nhiều mà việc nhàn nên nhân viên bắt đầu "thành tinh", kết bè nhóm nói xấu, đối phó công ty.
+ Thải: Cũng vì để những người không phù hợp về giá trị của công ty, hưởng lợi quá nhiều từ việc giữ người nên họ bị dính vào thuyết "viên kẹo" từ đó đòi hỏi. Việc cho nhân viên thôi việc trở nên khó khăn do họ có bè có cánh.

Giờ là chi tiết chữ Toang của tôi. Hay còn nói là thất bại của tôi khi áp dụng chiến lược Nhân sự "Từ thiện - Không quạu - Tuyển đủ - Đào tạo nhiều - Sa thải khi không đạt hiệu suất - Phù hợp".

Tầm đầu năm 2022, công ty tôi lúc ấy được 3 năm và tôi thấy có những tín hiệu của việc nên đẩy quy mô: Nào là khách khen, khách quay đầu, khách giới thiệu. Nào là đề xuất hợp đồng, ký hợp đồng, nghiệm thu hợp đồng.
Cũng vì những tín hiệu này mà tôi đã ngộ ra bài "KPI và điểm đột phá (giới hạn) của doanh nghiệp là gì?".

Để đẩy quy mô, tôi quyết định điều chỉnh chính sách lương thưởng: Tăng mức lương lên 30% và từ đó dẫn tới tổng thu nhập của các vị trí lên 20 - 25%. Điều này đồng nghĩa là tôi chấp nhận mức lợi nhuận thấp hoặc gồng lỗ nếu không kiếm được.

Sau khi có chính sách lương mới, tôi tiếp tục áp dụng chính sách tuyển dụng:
- Từ thiện: Thấy ai cần việc là nhận, không cần quá kỹ tính xem họ có phù hợp với công ty hay có làm được việc không.
- Không quạu: Thử việc nhẹ nhàng, không tạo áp lực, không dồn công việc.
- Tuyển đủ: Tìm mọi cách để có đủ định biên theo kế hoạch đầu năm (để đạt được chiến lược và nhân viên mới khi vào công ty thấy có người thì họ sẽ yên tâm ở lại hơn). Tức là nhờ các bạn đã tuyển vào trước đó giới thiệu người. Khi các bạn giới thiệu thì không cần phải phỏng vấn gì mà vào thử việc luôn.

Nhờ 2 chính sách lương và tuyển dụng này mà tôi đã đẩy quy mô từ 2 người lên thành 7 người. Có nhiều lúc quy mô công ty lên đến hơn chục người.

Đây là ảnh các bạn nhân viên và tôi vào hồi tháng 10/2022.

Tuyển được người, do muốn duy trì quy mô nên tôi đã áp dụng chính sách Quản lý thực hiện công việc như sau:
- Từ thiện: Xác định các bạn vào là coi như cho tiền từ thiện. Mình không đi cho xã hội thì cho các bạn.
- Không quạu: Xác định bản thân đi tư vấn QTNS nên hay gặp tinh hoa ở các công ty. Nhưng thực tế thì có nhiều bạn sẽ không được như vậy. Vì thế cố gắng không nổi cáu và không dồn việc mà để các bạn làm quen dần dần.
- Đào tạo nhiều: Cố gắng đào tạo nâng cao năng lực và tư duy cho các bạn nhiều nhất có thể. Ngoài ra cũng đào tạo cả về văn hóa: Giá trị lõi, tầm nhìn, sứ mệnh cho nhân viên.
- Thời gian làm việc: Ngày làm 6 tiếng chính thức từ 9h - 12h và 13h - 16h, cộng thêm 2h linh hoạt. Thứ 7 làm việc linh hoạt hoàn toàn không phải đến công ty.
- Giao việc: Cố gắng không giao việc ngoài thời gian làm việc chính thức. Không kiểm soát công việc ngoài 6 tiếng làm việc chính thức.
- Không áp dụng máy chấm công.
- Áp dụng KPI cố định qua các tháng đối với vị trí tư vấn và SEO.
- Các bạn Sale xin không áp dụng KPI tôi cũng đồng ý.

Do chính sách quản lý công việc như vậy nên những bạn mới ra trường hay đã đi làm đều cảm thấy môi trường thoải mái thân thiện. Họ ở với tôi khá lâu. Nếu cứ duy trì chính sách Quản lý này, tôi tin các bạn còn ở với tôi lâu dài.

Bên cạnh quản lý thực hiện công việc, chính sách lương thưởng vẫn duy trì đầy đủ: Lương trả đủ vào đúng ngày, trong tháng có thưởng thêm KPI. Tôi đồng ý chính sách cho các bạn sale được làm theo kiểu lâu lâu nghỉ đột xuất vài ngày, giống kiểu làm partime nhưng chế độ như fulltime.

Do số lượng nhân viên nhiều và họ có mong muốn ra ngồi văn phòng mới nên tôi cũng quyết định thuê thêm 1 văn phòng nữa tầm 40m2. Có 2 văn phòng, các bạn được phân công chia ra cứ 2 người ngồi trực ở đó. Việc các bạn ở đó làm gì do các bạn tự chủ động miễn sau tuân thủ theo quy định 6h làm việc chính thức.

Các bạn có thấy sự thoải mái trong chính sách của tôi và nó đáp ứng đúng câu "Từ thiện - Không quạu - Tuyển đủ - Đào tạo nhiều"? Nhưng giờ mới đến phần hay "drama".

Việc đẩy quy mô nhân viên công ty lên nhưng không đòi hỏi hiệu suất lên tương ứng tạo ra gánh nặng về tài chính và gánh nặng công việc cho tôi. Tức là tôi phải làm quần quật giống như năm trước (ban ngày tư vấn, tối đến đào tạo), tiền thu được bình thường thì trừ chi phí cơ bản, còn lại sẽ cho vào túi tôi. Nhưng giờ số tiền cho vào túi đó lại bị lấy đi chia cho nhân viên. Đến tháng 12, do năm nay Tết tây và ta khá gần nhau nên tôi lại đau đầu xem thưởng Tết cho các bạn thế nào mặc dù chi phí công ty đã bị đẩy lên cao.

Các bạn nhân viên thấy sự thoải mái trong quản lý công việc nên hình như đã bị dính vào thuyết tâm lý "viên kẹo". Tức là các bạn nghĩ những gì họ đang có là họ xứng đáng và công ty có trách nhiệm cung cấp cho họ những điều kiện như họ đang được hưởng. Và công ty phải cung cấp cho họ nhiều hơn (thêm thưởng, bớt việc...). Song song với thuyết tâm lý "viên kẹo", các bạn có vẻ như cũng bị dính vào tuyết tâm lý "cửa sổ vỡ". Thuyết này nói về việc khi một tổ chức không duy trì văn hóa mà để thả nổi mọi thứ thì mọi người sẽ coi đây là ngôi nhà hoang và tiếp tục là vỡ các cửa sổ khác của ngôi nhà đó.

Đa phần các bạn nhân viên làm việc không được như kỳ vọng của tôi. Tôi mong muốn văn hóa công ty là: "Tự chủ - Trắc ẩn - Nhiệt tình". Mặc dù cố gắng đào tạo các giá trị đó nhưng dường như không đủ. Nhiệt tình thì một số bạn có nhưng Tự chủ và Trắc ẩn thì đúng là thiếu.

Có bạn nhân viên, tôi phỏng vấn vị trí tư vấn (chuyên gia cơ hữu cùng tôi đi tư vấn QTNS cho các công ty) từ tháng 6. Khi phỏng vấn tôi thấy bạn cũng không biết gì nhiều về chuyên môn và gia đình thì đang có con nhỏ cần chăm sóc nhưng thấy bạn nói là muốn làm chuyên gia. Bạn sợ rằng nếu cứ đi theo con đường Nhân viên nhân sự rồi lên đến Trưởng phòng Nhân sự thì đến tầm 40 tuổi sẽ bị loại bỏ. Đáng lý tôi không tuyển nhưng vì lý do và cũng đang trong giai đoạn tăng quy mô nên đồng ý tuyển và chờ bạn 1 tháng để bạn bàn giao. Tôi không nhớ rõ nhưng phải hơn 1 tháng thì bạn mới vào thử việc (tháng 8).

Với đúng tinh thần "Từ thiện - Không quạu - Tuyển đủ - Đào tạo nhiều", tôi làm đúng với bạn như những gì tôi viết ở trên. Tôi thực muốn bạn có thể cùng tôi đồng hành đi tư vấn. Vì thế tôi đưa bạn vào các dự án tôi đang triển khai để bạn dự thính (vẫn trả công), tìm cách có dự án (lỗ cũng được) để bạn làm, thúc đẩy bạn học hành và nâng cao chuyên môn thông qua việc trao đổi, định hướng tư duy. Lúc đầu thử việc, bạn còn chịu khó làm và nghe tôi. Nhưng về sau khi bắt đầu có chút quen và qua thử việc, mọi thứ trở nên tồi tệ hơn. Tôi giao việc cho bạn nhưng bạn không hoàn thành và bạn cũng không đả động đến việc tôi giao. Tôi phải ép bạn thì bạn mới làm. Tệ hơn, bạn hay so sánh với nơi cũ bạn làm và có dự án bạn còn to tiếng phản ứng với tôi. Bạn còn bắt tôi phải làm theo ý bạn cho dù việc đó mất thời gian cho tôi chỉ để việc của bạn nhanh hơn một chút.

Càng về sau hành vi của bạn càng tệ. Bạn không trao đổi với tôi về công việc bạn làm hay dự án bạn đang triển khai. Tôi đặt lịch họp hàng tuần với bạn. Nếu tôi không nhắc gì là bạn cũng bơ đi. Bạn dính tiếp vào một vấn đề là: Coi KPI là mô tả công việc. Bạn không làm việc gì hay nghĩ thêm việc ngoài các công việc có trong bảng KPI. Bạn tìm cách chạy số lượng chứ không quan tâm tới chất lượng để sao cho %HT KPI càng nhiều càng tốt. Ví dụ: Giao cho bạn viết bài 500 từ trở lên. Bạn sẽ tìm cách viết sao cho đủ 500 từ và không quan tâm xem chất lượng bài viết có giúp được ai không, không quan tâm xem có nhiều người quan tâm không? Giao cho bạn việc trả lời các câu hỏi chuyên môn trong cộng đồng, bạn thay vì cố gắng trả lời thì bạn trả lời ngắn gọn có 1 dòng. Trước giao cho bạn trả lời trên zalo có tính KPI thì bạn làm. Nhưng sau không giao nữa thì bạn cũng thôi. Tôi giao cho bạn up tài liệu trong thư viện QTNS miễn phí có tính KPI thì bạn làm. Đến lúc không tính , bạn dừng.

Nhiều công việc có trong mô tả công việc bạn không làm hoặc tìm cách từ chối như:
- Tìm kiếm và chốt các dự án: Bạn bỏ lơ. Đáng ra sau 5 tháng, tôi tin một bạn chuyên gia đã đưa các thông tin khách quan tâm dự án về rồi.
- Đứng lớp đào tạo chia sẻ chuyên môn: Bạn nó bạn bận con nhỏ nên không đứng buổi tối được.
- Dự án khảo sát lương: Bỏ luôn và không đả động gì.
- Xây dựng hệ thống quy trình, chính sách cho công ty bạn đang làm: Triển khai được một chút rồi bỏ.
- Đóng gói sản phẩm mới: Giục bạn mới làm. Sau bạn cũng bỏ.
- Xuất bản sách: Bạn làm chậm, ì ạch và không đúng kế hoạch. Sau tôi thấy chậm, bạn làm sai sót, không kỹ tính nên cũng rút dự án lại để tôi tự làm cho xong.
...

Đầu tháng 12, tôi có dính vào một vụ bóc phốt của anh Nhâm nói là tôi ăn cắp tài liệu của anh. Do anh Nhâm cũng hành nghề tư vấn Nhân sự và là giảng viên trường FTU nên bài phốt của anh cũng được nhiều người trong giới quan tâm. Chi tiết thân mời bạn đọc bài: "Phúc đáp 1 số anh chị về bài viết nói ăn cắp tài liệu của OCD". Các bạn nhân viên của tôi nhát nên không ai dám đăng tài liệu trong thư viện. Ngay cả bạn nhân viên mà tôi hi vọng bạn sẽ đồng hành cùng tôi trên con đường tư vấn QTNS cũng bơ luôn. Bạn sợ bị vạ lây nên không thèm vào tương tác hay ủng hộ tôi mà để những người khác trong cộng đồng. Bạn cũng không tải lên bất cứ tài liệu nào cho đến khi tôi bức xúc bảo bạn up thì bạn làm. Sau lần tôi bảo đó, bạn vẫn không tải lên.

Thực lòng, sau 5 tháng làm việc với bạn, tôi nản lắm. Vì tính ra tôi phải chi trả tổng chi phí cho bạn lên đến hơn 20 triệu trong khi hiệu quả bạn thu về không đáng bao nhiêu. Hiệu quả tức là số sản phẩm bạn làm ra quy đổi ra tiền. Tôi tính bạn cần phải triển khai sao cho ra kết quả là 40 triệu thì may ra mới hòa vốn. Rất tiếc là bạn không chạy được dự án, cũng không đạt được kết quả công việc như kỳ vọng và thái độ bạn không tốt.

Nói về thái độ, tôi không hiểu sao bạn lại đi phản ứng với tôi về việc tôi muốn bạn chủ động và đừng hỏi tôi làm thế nào. Mới mức thu nhập lên đến 20 triệu mà bạn hỏi tôi hướng dẫn ngay khi tôi giao việc và không suy nghĩ là không ổn. Nhiều lúc tôi rủ bạn đi ăn trưa (vì chỉ có thời gian này là trống) để giao lưu, trao đổi công việc và hiểu nhau hơn thì bạn từ chối. Nhưng có lần, một bạn nhân viên khác rủ đi ăn thì bạn lại đi. Tôi lờ mờ cảm nhận rằng bạn đang kết bè kết phái với các bạn nhân viên khác.

Đến cuối tháng 12, tôi vẫn ôm hi vọng tạo động lực và muốn gắn bó với bạn nên chat với bạn về công việc. Trong đoạn chat tôi có viết câu: "Thu nhập của em cũng ở mức cao tầm khoảng 20 triệu nếu đạt hiệu quả". Hôm ấy bạn xin nghỉ về trông con buổi chiều. Còn lúc chat là tầm 11h45. Không hiểu sao bạn liền up một cái ảnh chụp đoạn chat của tôi vào đoạn hội thoại tôi đang chat với bạn kèm câu "Kinh chưa! Kinh chưa". Tôi nhắc bạn là chat nhầm nhóm rồi và thôi không bàn nữa. Bạn trả lời vâng rồi xóa cái ảnh đó đi.

Tiếp theo, tôi mất cả chiều suy nghĩ về việc bạn không làm được việc, thái độ phản ứng, không chịu hợp tác và lập nhóm nói xấu công ty tôi quyết định: Sa thải khi không đạt hiệu suất. Để cho bạn nghỉ, tôi thấy có nhiều phương án nhưng tốt nhất nên dùng phương án thỏa thuận. Hôm sau cái ngày bạn "kinh chưa", tôi đã trao đổi và thỏa thuận với bạn về việc bạn nghỉ. Bạn nói bạn đồng ý và muốn có thêm tiền. Tôi cũng đồng ý và bảo bạn về làm thủ tục nghỉ việc với bạn kế toán, sau đó từ giờ đến cuối tháng 1 (30 ngày) thì chỉ cần bàn giao và bạn có thể ở nhà.

Không hiểu sao, bạn dở chứng không đồng ý viết đơn xin nghỉ việc theo thủ tục và nói rằng: công ty cho bạn nghỉ chứ bạn có xin đâu mà viết đơn. Bạn muốn là công ty phải trả tiền cho bạn trước rồi sau đó bạn mới viết đơn !!! Cái lý này lần đầu tiên tôi thấy. Đi tư vấn tôi cũng chưa thấy ai trả tiền trước mà không làm biên bản bàn giao, xuất hóa đơn trước trước.

Bạn ở nhà từ hôm thỏa thuận cho đến kỳ trả lương tháng 1 (10/1). Trước hôm ấy, tôi đã bảo bạn kế toán gọi điện cho bạn nói rằng làm nốt thủ tục đi để công ty thanh toán hết luôn. Bạn vẫn không đồng ý mà đòi công ty phải thanh toán trước. Lúc này cũng đúng thời điểm công ty hết tiền và phải đi xoay, hơn nữa đối tác của dự án bạn có tham gia không thanh toán tiền và trao đổi rằng cần xem lại kết quả. Vì thế tôi tạm quyết định trả lương cho bạn chậm hơn các bạn khác.

Do tôi muốn mọi việc dứt điểm trước Tết, bạn nhân viên thì không chịu viết đơn mặc dù đã đồng ý, để đúng luật tôi đưa bạn vào thế bị sa thải do không đi làm >= 5 ngày. Tôi có bảo một số bạn nhân viên còn lại ký vào biên bản xác nhận bạn nhân viên tư vấn kia nghỉ không lý do quá 5 ngày. Các bạn đều đồng loạt từ chối và nói rằng bạn đó nghỉ do tôi cho phép. Ngay lúc đó tôi hiểu rằng các bạn này đã có nhóm chat riêng và đã bàn thảo với nhau về các hoạt động phối hợp. Nếu cho dù tôi có cho bạn nhân viên tư vấn cơ hữu kia nghỉ mà vẫn còn nhóm thì có nghĩa là nhân viên mới sẽ bị lôi vào nhóm. Dần dần mọi thứ sẽ trở nên không kiểm soát. Tổ chức sẽ bị "ung thư". Do đó tôi cần hành động ngay.

Rồi tôi quyết định rằng các bạn không Phù hợp. Để giải quyết các bạn nghỉ hàng loạt thì chả có cách nào khác là phải đưa vào lý do kinh tế. Vừa hay công ty tôi cũng đang gồng lỗ nên tôi quyết định tạm dừng công ty luôn và để các bạn nghỉ ngay. Tầm đầu tháng 12, khi tổng kết năm, tôi tính công ty còn dư tiền để duy trì cho hết tháng 1. Nếu không kiếm được gì thì phải đi vay. Thật tiếc đấy là tôi tính cua trong lỗ. Sang tháng một, có một số đối tác không thanh toán nốt hợp đồng mà bảo cần ra Tết xem xét lại. Vậy là quỹ chỉ đủ duy trì tháng 12 và thừa ra vài triệu cho thánh 1. Lúc này thì tôi không cần phải đơn xin thôi việc của bất cứ ai.

Có lẽ chính cái sự "Từ thiện - Không quạu - Tuyển đủ - Đào tạo nhiều" và hệ thống Quản trị nhân sự của tôi đã tạo nên các hành vi kết bè kết nhóm, nói xấu công ty, không quan tâm công ty sống chết thế nào...

Sự việc vẫn còn tiếp tục lên cao trào. Sau khi yêu cầu các bạn nghỉ việc, tôi có 1 tuần trước Tết để xử lý các vấn đề sau tạm dừng như thanh toán các khoản công nợ, làm thông báo tạm dừng, tổng kết, báo cáo thuế, xoay nốt tiền để trả các bạn nhân viên (mặc dù theo lý thì công ty dừng mà hết tiền thì thôi). Bạn nhân viên tư vấn cơ hữu bắt đầu sốt ruột vì không có tiền. Tôi bảo bạn kế toán là nếu bạn ý làm đúng theo thỏa thuận, chịu viết đơn xin thôi việc (mặc dù lúc này không cần nữa) thì thanh toán cho bạn. Nhưng tiếc là bạn nhân viên tư vấn kia bị sao đó vẫn không chịu viết đơn mà khăng khăng đòi công ty phải trả tiền trước. Bạn còn quá đáng hơn là đòi cả thưởng Tết và thưởng KPI.

Đến ngày 26 Tết, bạn nhân viên tư vấn đến nhà tôi ăn vạ đòi tiền lương. Đây là lần đầu tiên tôi gặp việc này. Trước kia chỉ đọc được các tình huống trên mạng. Tôi đã trao đổi với bạn và nói bạn hiểu rằng bạn chỉ cần viết đơn xin thôi việc là tôi sẽ xoay tiền trả bạn. Bạn vẫn khăng khăng không đồng ý. Bạn bắt đầu ăn vạ và la làng giống như các bà ăn vạ ở ngoài chợ. Kiểu như là: "Bớ làng nước ơi! Vào đây mà xem ông Cường ăn quỵt không trả lương cho tôi". Bạn la rất kinh và nằm ườn ở nhà tôi. Quả thực tôi bị tổn thương khi thấy mình ăn ở tốt và luôn duy trì các triết lý sau cho tổ chức:

1. Tôi không làm cho người khác điều tôi không muốn họ làm cho tôi
2. Tôi chủ động làm việc
3. Tôi ăn 1 quả trả 1 cục vàng
4. Tôi theo nguyên tắc Win - win
5. Tôi tin Nhân quả ở hiện tại
6. Tôi luôn Đền đáp tiếp nối
7. Tôi tin ai cũng có cái gì đó để học
8. Tôi tự hỏi: Ai cũng chọn việc nhẹ nhàng gian khổ biết dành ai?
9. Tôi Sống là phải cống hiến
10. Tôi không sống đời nhỏ nhoi
11. Tôi Sống phải để lại cho đời cái gì đó
12. Tôi cố gắng làm mọi việc kỹ nhất có thể

Mặc dù trình độ của bạn là thạc sỹ, bạn hướng tới làm chuyên gia tư vấn nhưng hành động của bạn thì không khác gì một người không có học thức, không biết tốt xấu thế nào, bạn chỉ cần biết bạn được việc bạn còn mọi việc khác thì kệ mẹ nó. Tôi với bạn nhân viên đó còn có đoạn 2 bên lao vào nhau: Tôi kéo bạn ra khỏi nhà còn bạn thì nằm lăn ra và bám vào tất cả những gì có thể để ở trong. Lúc kéo ra tôi bảo bạn là bạn muốn nói gì cũng được nhưng cứ ra khỏi nhà tôi và ngồi ở trước cửa là được. Bạn không chịu. Sau mệt quá, tôi không kéo được nên đành để bạn lại. Còn tôi thì đi ra ngoài.

Tầm nửa tiếng sau, tôi quay lại và lại ngồi trao đổi với bạn. Phân tích cho bạn lý do tại sao tôi cho bạn nghỉ, nói lại cho bạn biết bạn đã đồng ý gì và bảo bạn viết đơn xin nghỉ đi để tôi xoay tiền đưa bạn. Lúc bắt đầu trao đổi, tôi bảo bạn ghi âm. Không hiểu sao bạn cũng không chịu làm theo lời tôi mặc dù tôi đã nói với bạn là cái đơn xin thôi việc nó không còn ý nghĩa khi công ty đã tạm dừng.

À, thông qua trao đổi của bạn, tôi cũng xác định được bạn đúng là có nhóm riêng với các nhân viên khác và các bạn đó có trao đổi lại với bạn tình hình công ty.

Nói chán, bạn vẫn không nghe nên tôi bảo bạn cứ ngồi đó. Tầm khoảng 1 tiếng sau, bạn ngồi và nhắn tin cho chồng. Và chồng bạn bắt đầu gọi điện khủng bố tôi. Tôi nghe điện rồi trao đổi lại vấn đề, thuyết phục ông chồng bảo vợ làm theo để mọi việc ổn thỏa. Rất tiếc, chồng cũng giống vợ cũng không chịu. Và lúc này ông chồng còn dọa gọi hội đến nhà đánh tôi. Để đảm bảo an toàn cho gia đình, cá nhân tôi đã đưa vợ con đi lánh và tôi thì tránh không gặp mặt tối đó. Và tôi cũng chán không muốn đôi co nên nhắn với ông chồng và bảo rằng tôi sẽ thanh toán lương tháng 12 và những ngày làm việc tháng 1 cho cô nhân viên.

Hôm sau, tôi xoay tiền và bảo bạn kế toán thanh toán nốt cho các bạn nhân viên tiền thưởng doanh số và lương cho bạn nhân viên tư vấn. Tầm 10h thì bạn kế toán là xong việc. Tôi hỏi bạn kế toán về số tiền lương của tháng 1 sao chưa trả nốt thì bạn bảo là: Tiền trong quỹ không đủ và bạn muốn đợi đến kỳ thang toán lương tiếp theo (10/2) để trả. Tiện thể chờ luôn cái đơn xin thôi việc của bạn tư vấn kia. Thời điểm đó, tôi nhận được cuộc gọi của ông chồng đòi lương tháng 1 và thưởng Tết, thưởng KPI. Lúc này tôi bực mình rồi. Tôi bắt đầu chửi nhau với ông chồng. Tôi hiểu rằng giờ mình mà cứ nhu thì sẽ bị lấn tới. Để giải quyết dứt điểm, tôi nhờ người anh xã hội cùng phối hợp đến tận nhà nhân viên để cùng thống nhất giải quyết. Tôi gọi điện đến và nhắn tin hỏi số nhà của bạn nhân viên. Tôi nhắn tin xưng mày tao với 2 vợ chồng và gọi cô nhân viên là đồ vô ơn khi tôi cố gắng giúp đỡ, hướng dẫn, chịu đựng nhưng lại nhận được kết quả như thế này.

Sau cùng người anh xã hội gọi điện trao đổi thì ông chồng xin rút khỏi vụ này, bạn nữ nhân viên thì lại bài ca kêu nghèo kể khổ và đồng ý viết đơn với điều kiện tôi trả tiền nốt đến ngày 21/1 như thỏa thuận bạn đầu khi tôi ngồi thống nhất với bạn sau khi bạn "kinh chưa! kinh chưa". Tôi khá kinh ngạc khi bạn nhân viên vẫn còn muốn ngồi "chiếu trên" ra điều kiện với cả xã hội đen. Bạn có cái gì đó trong đầu mà tôi không hiểu nổi. Tôi lại phải một lần nữa bảo "Viết đơn đi rồi tôi thanh toán nốt". Bạn nhân viên đã viết đơn đưa cho anh bạn tôi. Anh bạn tôi chụp ảnh lại cái đơn, gửi cho bạn kế toán. Sau khi có ảnh, bạn nhân viên đã được thanh toán nốt lương tháng 1. May mà tiền trong quỹ vừa đủ số tiền lương của bạn.

Từ vụ việc này tôi rút ra kinh nghiệm: "Thành thật xin lỗi các chuyên gia QTNS khi bảo họ sai với lời khuyên "con người đi trước công việc theo sau" trong bối cảnh công ty siêu nhỏ. Tôi đã kiểm chứng nỗi đau. Họ nói đúng. Hãy tuyển chọn thật kỹ những người cùng hệ giá trị".

Trong năm tới, tôi sẽ tiếp tục xoay vốn và tăng lương cùng với đó tuyển kỹ những người có 3 giá trị sau:
- Tự chủ: Trong các hoạt động, bạn thường làm ở vị trí nào? (Ng ở vị trí leader sẽ tự chủ hơn) Bạn có thích quyền lực không? (Ng thích quyền lực sẽ chủ động phấn đấu để có quyền lực) Hãy kể một thất bại của bạn và cho biết nguyên nhân? (Nếu lỗi thiên về bản thân là ng biết tự cố gắng) Bạn đã đọc bao nhiêu sách trong năm? (Đọc càng nhiều sách thì kiến thức càng nhiều và sẽ dễ có khả năng tự tìm câu trả lời hơn).
- Trắc ẩn: Bạn có tham gia hoạt động xã hội hay tình nguyện gì không? (Ng tham gia hoạt động xã hỗi dễ có tấm lòng cho đi hơn).
- Nhiệt tình: Bạn tham gia bao nhiêu hoạt động vì xã hội như vậy trong năm? (Càng tham gia nhiều, càng chứng tỏ họ sẵn lòng cho đi)

Ngoài kinh nghiệm trên, tôi thấy lý thuyết và thực tế có sự biến hóa. Lý thuyết giống như cái khung nhưng thực tế thì là các bức tường với các hoạt tiết. Rõ ràng tôi đã xây dựng hệ thống Quản trị nhân sự công ty tôi theo đúng lý thuyết: tuân theo luật, linh hoạt, có tính tạo động lực. Tôi xây dựng văn hóa tổ chức theo hướng nhân trị. Nhưng rồi tôi gặp nhân viên có vấn đề gì đó về quá khứ bị cho nghỉ việc, tôi gặp nhân viên lợi dụng sự tốt đẹp của chính sách để lách luật... Như vậy hệ thống được sinh ra để phòng các rủi ro cho tổ chức.

Một kinh nghiệm nữa trong quá trình Quản trị nhân sự là: Không phải lúc nào cũng nhu, lịch sự là tốt. Làm QTNS đôi khi còn phải biết cứng, chửi bậy và có mối quan hệ với công an hay xã hội đen thì các công việc mới trôi được.

Nguyễn Hùng Cường
Mồng 1 Tết 2023