Ký hợp đồng học nghề, tập nghề có phải đóng BHXH và thời hạn tối đa từ năm 2025?

Gần đây luật BHXH 2024 có hiệu lực từ 1/7/2025, và một loạt điều khoản mới ra đời. Cùng với đó, các quy định cũ dần loại bỏ. Đến lúc viết bài này, theo kiến thức cập nhật của tôi, chúng ta có các loại hợp đồng liên quan đến lao động như sau:
- Hợp đồng dịch vụ với cá nhân không kinh doanh thường xuyên (đóng thuế TNCN khoảng 5% và thuế VAT khoảng 5%)
- Không phải hợp đồng lao động và cũng không phải hợp đồng dịch vụ (đóng thuế TNCN khoảng 10% và không đóng BHXH):
+ Hợp đồng học nghề tập nghề (3 tháng, học xong thì phải ký hợp đồng lao động ngay hoặc không, chứ không được kí thử việc)
+ Hợp đồng Hợp đồng thử việc riêng (2 tháng)
- Hợp đồng lao động (đóng thuế TNCN lũy tiến và đóng BHXH)
+ Hợp đồng lao động trọn thời gian (đóng BHXH tối thiểu theo mức tối thiểu vùng): Hợp đồng có thời hạn hoặc không xác định thời hạn.
+ Hợp đồng lao động không trọn thời gian (đóng BHXH tối thiêu theo mức cơ sở): Hợp đồng cộng tác viên, Hợp đồng dịch vụ lao động theo kiểu hợp đồng lao động.

Trong các hợp đồng trên có: Hợp đồng học nghề tập nghề (3 tháng, học xong thì phải ký hợp đồng lao động ngay hoặc không, chứ không được kí thử việc). Đây chính là điểm băn khoăn. Liệu ký hợp đồng học nghề, tập nghề có phải đóng BHXH và thời hạn tối đa từ năm 2025?

Theo Điều 61 luật lao động 2019. Học nghề, tập nghề để làm việc cho người sử dụng lao động
"1. Học nghề để làm việc cho người sử dụng lao động là việc người sử dụng lao động tuyển người vào để đào tạo nghề nghiệp tại nơi làm việc. Thời gian học nghề theo chương trình đào tạo của từng trình độ theo quy định của Luật Giáo dục nghề nghiệp.
2. Tập nghề để làm việc cho người sử dụng lao động là việc người sử dụng lao động tuyển người vào để hướng dẫn thực hành công việc, tập làm nghề theo vị trí việc làm tại nơi làm việc. Thời hạn tập nghề không quá 03 tháng.
3. Người sử dụng lao động tuyển người vào học nghề, tập nghề để làm việc cho mình thì không phải đăng ký hoạt động giáo dục nghề nghiệp; không được thu học phí; phải ký hợp đồng đào tạo theo quy định của Luật Giáo dục nghề nghiệp.
4. Người học nghề, người tập nghề phải đủ 14 tuổi trở lên và phải có đủ sức khỏe phù hợp với yêu cầu học nghề, tập nghề. Người học nghề, người tập nghề thuộc danh mục nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm do Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội ban hành phải từ đủ 18 tuổi trở lên, trừ lĩnh vực nghệ thuật, thể dục, thể thao.
5. Trong thời gian học nghề, tập nghề, nếu người học nghề, người tập nghề trực tiếp hoặc tham gia lao động thì được người sử dụng lao động trả lương theo mức do hai bên thỏa thuận."

Tiếp tục tìm hiểu Điều 39 Luật Giáo dục việc làm số: 74/2014/QH13. Hợp đồng đào tạo
"1. Hợp đồng đào tạo là sự giao kết bằng lời nói hoặc bằng văn bản về quyền và nghĩa vụ giữa người đứng đầu cơ sở hoạt động giáo dục nghề nghiệp, lớp đào tạo nghề, tổ chức, cá nhân với người học tham gia các chương trình đào tạo thường xuyên quy định tại các điểm a, b, c và d khoản 1 Điều 40 của Luật này và trong trường hợp doanh nghiệp tuyển người vào đào tạo để làm việc cho doanh nghiệp.
2. Hợp đồng đào tạo phải có các nội dung sau đây:
a) Tên nghề đào tạo hoặc các kỹ năng nghề đạt được;
b) Địa điểm đào tạo;
c) Thời gian hoàn thành khóa học;
d) Mức học phí và phương thức thanh toán học phí;
đ) Trách nhiệm bồi thường thiệt hại của mỗi bên khi vi phạm hợp đồng;
e) Thanh lý hợp đồng;
g) Các thỏa thuận khác không trái pháp luật và đạo đức xã hội.
3. Trường hợp doanh nghiệp tuyển người vào đào tạo để làm việc cho doanh nghiệp thì hợp đồng đào tạo ngoài những nội dung quy định tại khoản 2 Điều này còn có các nội dung sau đây:
a) Cam kết của người học về thời hạn làm việc cho doanh nghiệp;
b) Cam kết của doanh nghiệp về việc sử dụng lao động sau khi học xong;
c) Thỏa thuận về thời gian và mức tiền công cho người học trực tiếp hoặc tham gia làm ra sản phẩm cho doanh nghiệp trong thời gian đào tạo.
4. Hợp đồng đào tạo theo hình thức kèm cặp nghề tại doanh nghiệp ngoài các nội dung quy định tại khoản 2 Điều này, phải có thỏa thuận thời gian bắt đầu được trả công và mức tiền công trả cho người học theo từng thời gian.
6. Hết thời hạn học nghề, tập nghề, hai bên phải ký kết hợp đồng lao động khi đủ các điều kiện theo quy định của Bộ luật này."

Như vậy khi học nghề, tập nghề thì phải ký hợp đồng đào tạo. Tùy vào hình thức thì sẽ có tên hợp đồng tương ứng. Và thời hạn tối đa cho hợp đồng:
+ Tập nghề là: 3 tháng.
+ Học nghề: Theo chương trình đào tạo của từng trình độ theo quy định của Luật Giáo dục nghề nghiệp (tùy vào trình độ sơ cấp, trung cấp, cao đẳng). Tuy nhiên khi tìm hiểu kỹ luật Giáo dục nghề nghiệp thì thời gian đào tạo nghề được quy định đối với các doanh nghiệp có lĩnh vực, hoạt động giáo dục nghề nghiệp. Chứ không có quy định cụ thể cho trường hợp học nghề tại các doanh nghiệp khác. Do đó, tạm thời, chúng ta lấy mốc 3 tháng. Các cơ quan BH vẫn hướng dẫn theo mốc này.

Còn về việc hợp đồng đào tạo nghề có phải đóng BHXH hay không?

Hiện tại chưa có quy định nào cụ thể nói về việc hợp đồng đào tạo nghề theo kiểu học việc hoặc tập nghề phải đóng BHXH.

Theo trả lời mới nhất tại Hội thảo chủ đề Điểm mới về BHXH bắt buộc do LuatVietnam tổ chức ngày 24/7/2025, người tham gia đã đặt câu hỏi về hợp đồng tập nghề, học nghề có phải đóng BHXH hay không. Bà Dương Thị Minh Châu - Diễn giả của sự kiện, đồng thời là trưởng phòng Tuyên truyền và hỗ trợ người tham gia BHXH thuộc BHXH Hà Nội đã có trả lời như sau:

- Không phải đóng BHXH nếu thực hiện đúng quy định: Hợp đồng học nghề, tập nghề phát sinh tiền lương, tiền công không phải đóng BHXH nếu doanh nghiệp thực hiện đúng theo quy định của Bộ luật Lao động về học nghề, tập nghề (theo điều 61 ở trên).
- Phải đóng BHXH nếu bản chất là hợp đồng lao động: Hợp đồng học nghề, tập nghề sẽ phải đóng BHXH nếu không đáp ứng được các quy định về học nghề, tập nghề nêu trên và bản chất là hợp đồng lao động nhưng thỏa thuận bằng tên gọi khác, thể hiện qua việc: Có trả công, tiền lương; Có sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên.

Tuy nhiên theo như công văn số 890 khu vực XI ngày 9/7/2025 trả lời có nội dung: “NGƯỜI LAO ĐỘNG LÀM VIỆC THEO HỢP ĐỒNG TẬP NGHỀ THUỘC ĐỐI TƯỢNG THAM GIA BHXH”.

Với công văn này, cộng đồng có lời bình:
+ Nguyen Dac Hoang: "ở HCM, đi tập huấn BHXH TPHCM có thông tin TH HĐ học nghề chưa thuộc phải tham gia BHXH bắt buộc anh ạ"
+ Thao Luu: "Mình đi học thì bhxh nói rằng: cty có chức năng đào tạo, sau khi học nghề tập nghề đc cấp chứng chỉ thì ko phải tham gia bhxh.
Trường hợp 2: mức lương mà cty bạn trả cho học viên thấp hơn mức lương cơ sở thì cũng ko phải đóng bhxh."
+ Vu Dung: "Để hiểu rõ vụ việc này, mình đã xin được công văn của đơn vị hỏi, sau khi nghiên cứu thì thấy rằng, trong công văn hỏi có nhiều thuật ngữ dùng chưa chính xác hoặc không diễn tả được đúng ý muốn hỏi, dẫn đến cơ quan BHXH trả lời như nêu trên.
Cụ thể, công văn hỏi có một số câu:
(i) “Hợp đồng tập ngề”: Tuy nhiên, theo quy định của pháp luật hiên hành không có khái niệm về Hợp đồng tập nghề.
(ii) “Người lao động tập nghề”: Công ty đã xác nhận một bên tham gia ký hợp đồng tập ngề là Người lao động.
Từ 2 nội dung nêu trên mình cho rằng: Cơ quan BHXH xác định đây là trường hợp “…tên gọi khác nhưng có nội dụng về tiền công, lương & quản lý điều hành của một bên” theo Điểm a, Khoản 1, Điều 2 Luật BHXH 2024.
Quy định mình có thể xác nhận lại: (i) Người học nghề, tập nghề theo Điều 61 BLLĐ không thuộc đối tượng tham gia BHXH theo Điều 2 của Luật BHXH 2024."

Có lẽ trong thời gian tới, BHXH sẽ làm rõ hơn. Tôi đoán là sẽ đóng giống như người lao động không trọn thời gian.

Download mẫu hợp đồng học nghề: NS - 21 - BM01 - Hop dong hoc nghe.doc

Trên trang web của BHXH Gia lai có trả lời: "Công ty có tuyển để đào tạo, học việc và có hỗ trợ chi phí hàng tháng 5 triệu đồng" thì "khoản hỗ trợ này hàng tháng đều hỗ trợ, thuộc khoản bổ sung được thỏa thuận trả thường xuyên trong kỳ lương nên bắt buộc tham gia BHXH".

Tôi sẽ tiếp tục hiểu và cập nhật sau.

Nguyễn Hùng Cường (kinhcan24)
Tư vấn xây dựng hệ thống QTNS bài bản