Nhân viên tự ý nghỉ việc 5 ngày thì xử lý thế nào: Sa thải, chấm dứt đúng luật hay yêu cầu bồi thường?

Chiều đang bâng khuâng nghĩ về việc làm sao để mọi người biết đến và tham gia dự án đào tạo cộng đồng phi lợi nhuận, phổ cập QTNS "Giải mã nhân sự" thì tôi nhận được câu hỏi: "Mình có 1 bạn làm được tầm 1 năm, đột nhiên xin nghỉ ko báo trước. Xin cái nghỉ luôn dù chưa được chấp thuận và cũng ko có đơn từ gì. Vậy tôi cần phải xử lý bạn như thế nào cho hợp lý, có tính răn đe và đúng luật? Nhờ thầy tư vấn giúp."

Quản trị nhân sự (QTNS) là 1 vòng tròn hoạt động liên hồi. Mọi thứ bắt đầu từ Tuyển, sau đó đến Dạy, rồi đến Dùng, Giữ, và cuối cùng là Thải. Câu hỏi trên nằm trong phần Thải: Xử lý mối quan hệ lao động. Liệu bạn đã có các kiến thức và biết tổng thể vòng tròn nói chung và xử lý quan hệ lao động nói riêng? Nếu bạn chưa biết, có lẽ tham gia dự án là một ý hay. Tôi thật lòng khuyên bạn như vậy. Chi tiết về dự án: http://hrshare.edu.vn/giaima

Quay trở lại với câu hỏi. Đây là tình huống phổ biến. Khi nhân viên tự ý nghỉ việc 5 ngày thì hiện tại chúng ta có 2 hướng xử lý:
- Nếu bạn nhân viên đã nghỉ quá 5 ngày không có lý do thì mình làm quyết định cho nghỉ việc với lý do nghỉ quá 5 ngày. (1)
- Còn nếu muốn răn đe hơn thì thành lập hội đồng kỷ luật. Sau 3 lần mời nhân viên tham gia hội đồng kỷ luật mà không lên thì có thể làm quyết định Sa thải. (2)

Căn cứ xử lý theo hướng (1): Theo quy định tại khoản 1 Điều 36 Bộ luật Lao động 2019, người sử dụng lao động có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trong trường hợp sau đây:
"a) Người lao động thường xuyên không hoàn thành công việc theo hợp đồng lao động được xác định theo tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thành công việc trong quy chế của người sử dụng lao động. Quy chế đánh giá mức độ hoàn thành công việc do người sử dụng lao động ban hành nhưng phải tham khảo ý kiến tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở đối với nơi có tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở;
b) Người lao động bị ốm đau, tai nạn đã điều trị 12 tháng liên tục đối với người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn hoặc đã điều trị 06 tháng liên tục đối với người làm việc theo hợp đồng lao động xác định thời hạn có thời hạn từ 12 tháng đến 36 tháng hoặc quá nửa thời hạn hợp đồng lao động đối với người làm việc theo hợp đồng lao động xác định thời hạn có thời hạn dưới 12 tháng mà khả năng lao động chưa hồi phục.

Khi sức khỏe của người lao động bình phục thì người sử dụng lao động xem xét để tiếp tục giao kết hợp đồng lao động với người lao động;

c) Do thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh nguy hiểm, địch họa hoặc di dời, thu hẹp sản xuất, kinh doanh theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền mà người sử dụng lao động đã tìm mọi biện pháp khắc phục nhưng vẫn buộc phải giảm chỗ làm việc;
d) Người lao động không có mặt tại nơi làm việc sau thời hạn quy định tại Điều 31 của Bộ luật này;
đ) Người lao động đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định tại Điều 169 của Bộ luật này, trừ trường hợp có thỏa thuận khác;
e) Người lao động tự ý bỏ việc mà không có lý do chính đáng từ 05 ngày làm việc liên tục trở lên;
g) Người lao động cung cấp không trung thực thông tin theo quy định tại khoản 2 Điều 16 của Bộ luật này khi giao kết hợp đồng lao động làm ảnh hưởng đến việc tuyển dụng người lao động."

Căn cứ xử lý hướng (2): Áp dụng theo điều 125. Áp dụng hình thức xử lý kỷ luật sa thải. Hình thức xử lý kỷ luật sa thải được người sử dụng lao động áp dụng trong trường hợp sau đây:
"1. Người lao động có hành vi trộm cắp, tham ô, đánh bạc, cố ý gây thương tích, sử dụng ma túy tại nơi làm việc;
2. Người lao động có hành vi tiết lộ bí mật kinh doanh, bí mật công nghệ, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của người sử dụng lao động, có hành vi gây thiệt hại nghiêm trọng hoặc đe dọa gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng về tài sản, lợi ích của người sử dụng lao động hoặc quấy rối tình dục tại nơi làm việc được quy định trong nội quy lao động;
3. Người lao động bị xử lý kỷ luật kéo dài thời hạn nâng lương hoặc cách chức mà tái phạm trong thời gian chưa xóa kỷ luật. Tái phạm là trường hợp người lao động lặp lại hành vi vi phạm đã bị xử lý kỷ luật mà chưa được xóa kỷ luật theo quy định tại Điều 126 của Bộ luật này;
4. Người lao động tự ý bỏ việc 05 ngày cộng dồn trong thời hạn 30 ngày hoặc 20 ngày cộng dồn trong thời hạn 365 ngày tính từ ngày đầu tiên tự ý bỏ việc mà không có lý do chính đáng.
Trường hợp được coi là có lý do chính đáng bao gồm thiên tai, hỏa hoạn, bản thân, thân nhân bị ốm có xác nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền và trường hợp khác được quy định trong nội quy lao động."

Việc áp dụng hình thức sa thải cần phải tuân thủ chặt chẽ các nguyên tắc và trình tự, thủ tục xử lý kỷ luật lao động, thực hiện trong thời hiệu 6 tháng kể từ ngày xảy ra hành vi vi phạm. Lưu ý các trường hợp không được sa thải người lao động (Điều 122, Điều 123 Bộ luật Lao động).

Tuy nhiên, đa phần các công ty đều thấy 2 hướng xử lý trên vẫn còn nhẹ và muốn quy vào tình huống: Nhân viên nghỉ việc trái luật (3). Liệu có được như thế?

Theo điều 39. Đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật. Đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật là trường hợp chấm dứt hợp đồng lao động không đúng quy định tại các điều 35, 36 và 37 của Bộ luật này.

Điều 35 là dành cho người lao động còn 36 và 37 dành cho người sử dụng lao động. Chúng ta tìm hiểu kỹ hơn điều 35. Quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động của người lao động

"1. Người lao động có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động nhưng phải báo trước cho người sử dụng lao động như sau:
a) Ít nhất 45 ngày nếu làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn;
b) Ít nhất 30 ngày nếu làm việc theo hợp đồng lao động xác định thời hạn có thời hạn từ 12 tháng đến 36 tháng;
c) Ít nhất 03 ngày làm việc nếu làm việc theo hợp đồng lao động xác định thời hạn có thời hạn dưới 12 tháng;
d) Đối với một số ngành, nghề, công việc đặc thù thì thời hạn báo trước được thực hiện theo quy định của Chính phủ.
2. Người lao động có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động không cần báo trước trong trường hợp sau đây:
a) Không được bố trí theo đúng công việc, địa điểm làm việc hoặc không được bảo đảm điều kiện làm việc theo thỏa thuận, trừ trường hợp quy định tại Điều 29 của Bộ luật này;
b) Không được trả đủ lương hoặc trả lương không đúng thời hạn, trừ trường hợp quy định tại khoản 4 Điều 97 của Bộ luật này;
c) Bị người sử dụng lao động ngược đãi, đánh đập hoặc có lời nói, hành vi nhục mạ, hành vi làm ảnh hưởng đến sức khỏe, nhân phẩm, danh dự; bị cưỡng bức lao động;
d) Bị quấy rối tình dục tại nơi làm việc;
đ) Lao động nữ mang thai phải nghỉ việc theo quy định tại khoản 1 Điều 138 của Bộ luật này;
e) Đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định tại Điều 169 của Bộ luật này, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác;
g) Người sử dụng lao động cung cấp thông tin không trung thực theo quy định tại khoản 1 Điều 16 của Bộ luật này làm ảnh hưởng đến việc thực hiện hợp đồng lao động."

Trường hợp người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động không đúng quy định tại Điều 35 Bộ luật Lao động thì mới được hiểu là người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng trái pháp luật theo quy định tại Điều 39 và sẽ phải thực hiện nghĩa vụ của người lao động khi đơn phương chấm dứt hợp đồng trái pháp luật theo quy định tại Điều 40 của Bộ luật lao động 2019.

"Điều 40. Nghĩa vụ của người lao động khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật
1. Không được trợ cấp thôi việc.
2. Phải bồi thường cho người sử dụng lao động nửa tháng tiền lương theo hợp đồng lao động và một khoản tiền tương ứng với tiền lương theo hợp đồng lao động trong những ngày không báo trước.
3. Phải hoàn trả cho người sử dụng lao động chi phí đào tạo quy định tại Điều 62 của Bộ luật này."

Nội dung Điều 35 Bộ luật Lao động không có quy định về trường hợp người lao động tự ý bỏ việc mà không có lý do chính đáng từ 5 ngày liên tục trở lên. Vì vậy, không có cơ sở pháp luật suy đoán người lao động tự ý bỏ việc mà không có lý do chính đáng từ 5 ngày liên tục trở lên (đã hoặc sẽ trở lại làm việc) là trường hợp người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật. Do đó, tình huống này cần giải quyết theo hướng (1) hoặc (2).

Nhưng trong bài: Nghỉ việc quá 5 ngày áp dụng sa thải hay người lao động đơn phương chấm dứt HĐLĐ trái luật ?, tôi có lưu lại đoạn trao đổi cùng với công văn hướng dẫn đưa tình huống này vào trường hợp Người lao động chấm dứt hợp đồng lao động trái luật:

Công văn từ 2016 (trước luật lao động 2019 ra đời) và nó cũng không phải là 1 văn bản có tính pháp lý. Vì thế chúng ta chỉ có thể tham khảo và "vận dụng".

* Thông tin chuyên mục có giá trị tham khảo với người đọc, không dùng làm tài liệu trong tố tụng pháp luật.

Nguyễn Hùng Cường (kinhcan24)
Tư vấn xây dựng hệ thống QTNS bài bản

Tái bút: Thân mời anh chị và các bạn cùng tìm hiểu thêm về khóa học cộng đồng phi lợi nhuận Giải mã nhân sự. Thông tin lịch học như sau:
1. KHÓA HỌC QUẢN TRỊ NHÂN SỰ TỔNG THỂ - GIẢI MÃ NHÂN SỰ ONLINE K27
- Thời lượng: 20 buổi online zoom
- Thời gian: 19h15 – 21h15. Tối thứ 3,5,7 hàng tuần
- Khai giảng buổi 1: Thứ 5 – Ngày14/11/2024
- Ki.nh p.h.í chia sẻ: 2.000.000 / 20 buổi (Khi thành viên tham gia đủ 16 buổi trở lên và nộp bài luận cuối khóa sẽ được thưởng 800.000 và cấp chứng nhận hoàn thành khóa học)
- Link đăng ký: https://bit.ly/3wRdkdO

Đây là dự án dành cho tất cả các anh chị và các bạn trên mọi miền có thể tham gia với niềm đam mê về Nghề Nhân Sự. Và cũng là cơ hội để anh chị có thêm kiến thức, kinh nghiệm, trải nghiệm và network. Bên cạnh đó, Giải mã Nhân sự K27 là chương trình học trực tuyến, tổng quan khi anh chị tham gia dự án sẽ được :
- Hiểu rõ và toàn diện về quản lý nhân sự: Từ tuyển dụng, đào tạo, phát triển, quản lý hiệu suất, cho đến xây dựng văn hóa doanh nghiệp qua 5 Module: Tuyển – Dạy – Dùng – Giữ – Thải.
- Phát triển kỹ năng thực chiến: Tham gia các bài tập thực tế và case study sát với thực tiễn công việc, giúp anh chị tự tin giải quyết mọi tình huống trong công việc hàng ngày. - Giao lưu, kết nối với cộng đồng HR năng động: Mở rộng mạng lưới quan hệ và học hỏi từ những người cùng lĩnh vực, cùng đam mê và nhiệt huyết.
- Được hướng dẫn trực tiếp bởi các huấn luyện viên giàu kinh nghiệm: Họ sẽ đồng hành và hỗ trợ anh chị xuyên suốt khóa học, sẵn sàng giải đáp mọi thắc mắc giúp anh chị nắm bắt kiến thức và áp dụng vào thực tế một cách hiệu quả.

Hẹn gặp lại anh chị trong khóa tới!
Trân trọng!

BQT Dự án Giải mã Nhân sự
http://hrshare.edu.vn/giaima/

Thành viên hỗ trợ dự án: 083.8833.6161
- Ms. Đỗ Ngọc Mai | Thành viên BQT Hrshare | Zalo: 036.9904.004 | Mail: maidn.kc24@gmail.com
- Ms.Thu | Thành viên chăm sóc Cộng Đồng Hrshare | 0969.913.627 | Mail: thuvt.kc24@gmail.com