Những đứa con 9x thành thị

http://rio-lam.com/2012/05/24/9xthanhthi/

>> Định comment lại thôi. Định thôi rồi lại comment. Comment xong lại xóa đi. Xóa đi rồi lại comment ... Chốt lại là bản thân mình chưa lớn để nói về chủ đề này. Ngẫm lại càng ngày mình càng thấy mình chưa đủ lớn để nhận xét về cái gì đó. Đành dựa cột nghe các bạn bình luận vậy.

Tôi thuộc lứa đầu tiên của thế hệ mà người ta gọi là 9x. Có một thời gian tôi đã chán ngán tự hỏi vì sao mình lại thuộc về thế hệ này? Tôi nghe nhạc tiền chiến, đọc tiểu thuyết kinh điển, viết văn đúng chính tả và thích đọc thơ; hẳn có một điều gì đó sai, rất sai; hoặc với tôi, hoặc với cả một tập hợp những kẻ sinh vào những năm 90. Lúc đó nhìn ra xung quanh, tôi không nghĩ 9x sẽ làm được gì, ngoài một hệ thống ngôn ngữ cải biên quái gở tật nguyền và những trò quá lố – vốn cũng do 8x “nhập khẩu” vào. Thỉnh thoảng tôi cũng đọc những tin tức kiểu 9x phát minh bóng đèn biết phát sáng khi được bật công tắc, doanh nhân 9x, 9x đạt học bổng trường danh tiếng, v.v… Nhưng bỏ qua một bên những thành tích cá nhân nhất thời và phù phiếm đó, thế hệ của chúng tôi sẽ để lại gì ngoài một lớp tro bụi, gió thổi sẽ bay?

Lúc nghĩ như thế tôi chỉ là một đứa con nít tự cho phép mình già dặn với dăm ba câu nhạc Trịnh và vài quyển tiểu thuyết những năm 40-80. Bằng một sự tự tôn quá lố, tôi đã không nhận ra thế hệ của mình tuyệt vời như thế nào – thế hệ của pro, kute, của những phong trào mau “hot” chóng tàn, và của những giá trị luôn bị đập nát để nhìn lại.

9x là một thế hệ của mất mát và trống rỗng. Từ những năm tuổi thơ khi đất nước bắt đầu có của ăn của để, những đứa con thành thị đã không còn chỗ để chơi với thiên nhiên. Chúng tôi không có những khoảng đất, những bờ ao, hay ruộng lúa. Và chân thành mà nói, làm sao yêu thương một điều mà bạn không hề có? Thời thơ ấu của chúng tôi bị hắt hủi như một đứa con ghẻ lạc loài. Tuổi thơ đồng ruộng cánh diều của các cô chú anh chị đi vào sách giáo khoa, vào tranh vẽ bằng những lời ca ngợi, rồi sau đó họ bắt 9x học thuộc lòng. Còn tuổi thơ điện tử truyện tranh của chúng tôi trôi dạt trên facebook, trong những tấm hình “Ấu thơ trong tôi là…”, vốn không được một hệ thống chính thức nào thừa nhận. Tôi luôn tự hỏi có cần thiết phải chơi với dế trên cánh đồng để được công nhận là trẻ em đích thực hay không? Chẳng phải Doraemon đã thắp lên những giấc mơ thần tiên trong chúng tôi không kém một ông Bụt nào, và cuốn băng 5 anh em siêu nhân hay Mario đi cứu công chúa cũng có gì thua kém một chàng dũng sĩ diệt rồng trong cổ tích đâu? Chúng tôi không cần bám lấy những gì xưa cũ để có một tuổi thơ được cấp giấy chứng nhận thơ mộng.

Sau đó chúng tôi lớn lên, và hãy nhìn xem chúng tôi đã đem lại cho Việt Nam điều gì: 8x sex trước hôn nhân; và chúng tôi công khai điều đó; 8x chơi thuốc, và chúng tôi là người đã đưa chủ đề này lên mặt báo thường xuyên; 8x lộ hàng, và chúng tôi biến nó thành chuyện bình thường. 9x đã làm mọi thứ tệ hơn, hay đúng ra là chúng tôi đã phơi bày mọi thứ như nó vốn là, khi mà thế hệ 8x có công nhập khẩu văn minh Tây Âu vào nhưng lại không đủ can đảm để công khai thừa nhận những mặt trái và phải của nó? Bộ mặt hào nhoáng bóng lộn của món hàng “văn minh” đã được chúng tôi hồn nhiên phơi ra, dù cố ý hay vô tình, bằng tất cả tự trọng và liêm sỉ. Sau này nếu một nhà xã hội học nào đó rảnh rỗi nghiên cứu về chuyện này, tôi mong rằng ông ta sẽ không quên chi tiết: 9x là thế hệ đầu tiên mà cái tên của chúng tôi đã từng là một tính từ mang nghĩa tiêu cực. “Một đám 9x!”

9x là một thế hệ lạc lối. Những điều người lớn dạy cho chúng tôi đã bị thực tế tát vào mặt không thương tiếc. Tôi còn nhớ những năm mình học cấp II, quan hệ trước hôn nhân là một điều gì đó rất ghê tởm, những thằng con trai làm điều đó là những thằng khốn nạn, và tụi con gái – nếu không ngu thì cũng là đĩ điếm tạm thời. Lên cấp III, một buổi chiều bình yên, tôi đang online thì bà chị chạy vào hỏi, “Em nghĩ gì về gái quan hệ trước hôn nhân?” Tôi thắc mắc chị hỏi làm gì, chị trả lời, “Để làm khảo sát.” Nhưng tôi vẫn đoán được lí do thực sự. Những ngày sau đó tôi bắt đầu suy nghĩ. Người yêu của chị chắc chắn không phải một thằng khốn nạn, anh rất tốt; và chị thì tuyệt đối không phải “hàng.” Lại có một điều gì đó rất sai ở đây, một bánh răng trong hệ nhận thức của tôi bị lệch. Chúng tôi phải định nghĩa lại những gì người lớn đã nhồi nhét, đã vỡ mộng nhận ra sự trơ tráo giả dối trong những gì được học, nhưng chẳng ai cho chúng tôi biết mình nên học thứ gì khác. Chỉ có phủ nhận, mà không biết cách khẳng định; chúng tôi phải tự tìm đường cho mình, đi lạc là chuyện tất nhiên.

Và bạn trẻ à, chúng tôi đến bây giờ còn là một thế hệ của những điều tầm thường nữa. Người ta bảo chúng tôi sướng, vì gia đình đầy đủ, đất nước (có vẻ) thái bình. Quá sướng nên những nỗi đau của chúng tôi chưa bao giờ được ghi nhận. Giống như việc cả tuần bạn chỉ ăn đúng một cái bánh hamburger thì bạn cũng không được than đói khổ vậy. Vì bạn đã ăn hamburger, là đồ Mỹ, là hàng McDonald, là tập hợp những thứ phù phiếm và rẻ tiền nhưng dựa vào đó người ta khẳng định là bạn no, và không có tư cách than đói, vì đói là phải ăn khoai ăn sắn. Tôi có cô bạn đói đến mức ngất xỉu trong restroom, lúc tỉnh dậy cũng chỉ đơn giản là bắt bus về nhà một mình như chưa có gì xảy ra. Tôi có những người bạn cắn răng bỏ lại người yêu ở quê nhà, lên đường du học và kiếm một tấm vé định cư. Tôi có một người em tóc nhuộm nâu mặc váy voan, nửa đêm không có tiền nhà bị chủ đuổi, phải ngủ vạ vật ở bãi giữ xe WalMart. Nhưng chúng tôi không có tư cách than vãn; người yêu bỏ lại không phải để ra trận chiến đấu, đói đến xỉu nhưng trong ví vẫn có thẻ ngân hàng, ngủ ở WalMart là ngủ trong chiếc xe cũ nát, có thể bị bất kỳ gã nào đập vỡ cửa. 9x thành thị là như vậy đấy. Chúng tôi thiếu một khung cảnh lạc hậu cần đổi mới, một background nghèo khổ cùng cực, hay một cuộc chiến; một điều gì đó vĩ đại để nỗi đau của chúng tôi được công nhận hợp pháp. 6x-7x đã xây dựng (và tàn phá) đất nước sau chiến tranh. 8x đã đưa phương Tây vào trùm lên đầu người Việt. 9x, có chăng là một đất nước hoang mang, một lớp người lớn vật vã tự vấn đâu là trắng đâu là đen; trong khi chúng tôi điên cuồng mà sống với trắng đen lẫn lộn, kệ mẹ nó đời.

Và một khi những giá trị đã bị đảo lộn, một khi những đạo đức của người lớn truyền cho đã trở thành thứ sáo rỗng mục ruỗng, chúng tôi lắm lúc đã chạy lung tung vô nghĩa như một bầy thú không não.

Nói về bản sắc Việt, tôi thuộc về một thế hệ với phần đông những con người kêu gọi phản đối SOPA/ PIPA bằng tiếng Việt; kêu gọi Hoàng Sa-Trường Sa là của Việt Nam cũng bằng tiếng Việt; cho người Việt nghe, người Việt đọc, click một cái là ủng hộ cho ABC XYZ 5 xu, viết một comment dài lê thê một trăm lẻ hai chữ là bảo vệ chính kiến; một thế hệ tự tin và hoang mang, yên tâm và sợ hãi, …Tôi thuộc về một thế hệ hướng tới sự cao quý bằng con đường an toàn.

Trớ trêu thay, có con đường an toàn nào hướng đến sự cao quý bao giờ.

Khi chúng tôi mở miệng nói đến chính trị; người lớn bảo chúng tôi im đi, giữ thân mà sống. Khi chúng tôi nói đến lý tưởng và ước mơ, họ bảo chúng tôi làm ơn hạ cánh mơ mộng mà bò bằng cả 2 tay 2 chân. Năng lượng tuổi trẻ không còn biết dùng để làm gì, đành phải dạt vào bar, vào club, chụp hình tự sướng bằng Instagram, sáng tác vài bài hip hop cờ đỏ sao vàng yêu nước, quay vài bộ phim ngắn màu mè, làm vài clip hài, …

Nhưng tôi không buồn đâu bạn à. Chụp ảnh hở ngực hay quay clip sex, nhảy nhót điên cuồng trên bar hay ngồi cafe nghe nhạc Trịnh, đợi Diablo III hay đi nhặt rác ngoài biển; chúng tôi – 9x -đều đang sống, và cho người ta biết là chúng tôi sẽ sống. Với tất cả những tầm thường, trống rỗng, những lạc lối, hoang mang; chúng tôi vẫn đi tiếp.